Αγωνιστική Έρευνα

Στη σελίδα αυτή θα υπάρξει μια προσπάθεια για ένα αφιέρωμα στην αγωνιστική ή στρατευμένη έρευνα (ή και εργατική έρευνα). Στα αγγλικά οι αντίστοιχοι όροι είναι militant research, ή worker’s inquiry.

Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η παρουσίαση των προσεγγίσεων και μεθόδων σύγχρονων και παλιότερων ερευνητικών προσπαθειών, για να φανεί πως κοινωνικοί επιστήμονες μπορούν να παράγουν συνειδητοποιημένη ιδεολογική και πολιτική έρευνα, μακριά από τα διλήμματα της επιστημονικής ουδετερότητας και της ακαδημίας, με σαφή πολιτική κατεύθυνση, με σκοπό δηλαδή να αλλάξουν τον κόσμο!

H ερευνητική αυτή σκοπιά λείπει σήμερα πάρα πολύ από το ελληνικό πανεπιστήμιο, και λόγω της οπισθοδρομικότητας και συντήρησης που το χαρακτηρίζει, αλλά και λόγω της διστακτικότητας των νέων ερευνητών να πειραματιστούν με νέες μεθόδους. Λείπει όμως – και αυτό είναι και χειρότερο – από το χώρο του κοινωνικού ανταγωνισμού, της αριστεράς, των αναρχικών, της οικολογίας, είτε λόγω της έλλειψης κατάρτισης είτε λόγω ενός στείρου επιστημονισμού που μεταδίδεται στα πανεπιστήμια. Και οι συνθήκες είναι πρόσφορες για στρατευμένη κοινωνική έρευνα. Τα νέα κοινωνικά υποκείμενα στην κοινωνία – οι μετανάστες/τριες, οι επισφαλώς εργαζόμενοι, η γενιά των 700 ευρώ, οι κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες – θα μπορούσαν να προσφέρουν νέες οπτικές και να συνεισφέρουν στην παραγωγή γνώσης.

Φιλοδοξία μας είναι να δημιουργηθεί σιγά σιγά ένα σώμα κειμένων στο ελληνικά, που θα γίνει ένα περιποιημένο pdf βιβλίο για δημόσιο download και αναπαραγωγή.

Για το αφιέρωμα αυτό, που σταδιακά θα έχει μεταφράσεις κειμένων από διαφορετικές σκοπιές, αλλά και τα αυθεντικά κείμενα στη γλώσσα που βρίσκονται, θα χρησιμοποιηθούν και κείμενα από το αφιέρωμα της ιστοσελίδας transform.eipcp.net. Και τι γράφουν εκεί στο σημείωμα της σύνταξης;

«Από τότε που ο Μάρξ δημοσίευσε το ερωτηματολόγιό του για τους εργάτες στη Σοσιαλιστική Επιθεώρηση το 1880, υπήρξαν αναρίθμητες άλλες προσπάθειες (ειδικά τα τελευταία 50 χρόνια) που ήθελαν όχι μόνο να ερμηνεύσουν τον κόσμο, αλλά και να τον αλλάξουν μέσα από μια νέα παραγωγή της κοινωνικής πραγματικότητας. Αυτό που έχουν κοινό όλες αυτές οι προσπάθειες στρατευμένης έρευνας – χρησιμοποιώντας διαφορετική ορολογία – είναι ότι προσπαθούσαν να ξεπεράσουν την ιεράρχηση θεωρίας και πράξης, των ερευνητών και των ερευνώμενων, του πολιτικού και του προσωπικού. Με αυτό τον τρόπο δεν αντιμετωπίζουν απλά τους παλιούς θεσμούς παραγωγής γνώσης με καινούριους, αλλά αντίθετα δοκίμαζαν πρακτικές παραγωγής συλλογικής γνώσης που διέσχιζαν τους θεσμούς.

Ενώ η πλειονότητα των ιστορικών εμπειριών των δεκαετιών του 1960 & 1970 προέκυψε από ένα κλίμα κοινωνικής αναταραχής και μαζικής διαμαρτυρίας, το πλαίσιο των σημερινών πρωτοβουλιών είναι διαφορετικό: στο γνωστικό καπιταλισμό η παραγωγή της γνώσης αναλαμβάνει ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της συνολικής παραγωγής. Συγχρόνως, το πεδίο στο οποίο οι σημερινές μορφές στρατευμένης έρευνας κινούνται εμφανίζεται και πιο διασπασμένο, ατομικοποιημένο και υπό συνεχή αλλαγή.»

Ιστοσελίδες, Βιβλία & Άρθρα:

• Η πρώτη εργατική Έρευνα, του Carl Marx, και η δημοσίευση των ερωτήσεων στην Revue socialiste, στις 20 Απριλίου του 1880 είναι διαθέσιμη στο μαρξιστικό αρχείο online.
• Mπορείτε να δείτε τι γράφει η wikipedia, για τη συμμετοχική έρευνα δράσης (participatory action research), μια μορφή στρατευμένης έρευνας.
• Ένα βιβλίο (στα αγγλικά) που συνοψίζει εμπειρίες στρατευμένης έρευνας και στοχασμούς είναι το Constituent Imagination, που είχε παρουσιαστεί παλιότερα στο blog, με επιμελητές τους David Graeber & Stevphen Shukaitis. Μπορείτε να το αγοράσετε από τον αναρχικό εκδοτικό οίκο AK Press εδώ.
• Ένα άλλο βιβλίο, στα ισπανικά αυτή την φορά, έχει τον τίτλο Nociones Comunes, με την επιμέλεια της Marta Malo της φεμινιστικής ομάδας Precarias a la Deriva. Περιέχει κείμενα που αντικατοπτρίζουν την λατινογενή εμπειρία, με ιδιαίτερη έμφαση στις φεμινιστικές προοπτικές, ωστόσο με σαφώς μαρξιστική κατεύθυνση. (Μπορείτε να το κατεβάσετε από το link).
• Αφιέρωμα στην Εργατική έρευνα, με μια μετα-αυτόνομη προοπτική: http://viewpointmag.com/2013/09/30/issue-3-workers-inquiry/#
• To περιοδικό Ephemera με θεωρητική προοπτική αυτόνομου μαρξισμού έχει δημοσιεύσει σε διάφορα τεύχη του άρθρα που βασίζονται σε πρακτικές στρατευμένης έρευνας. Παραθέτουμε τα εξής: (στα αγγλικά)
  • Colectivo Situaciones Further Comments on Research Militancy. Footnotes on Procedures and (In)decisions
  • Brian Holmes Continental Drift: Activist Research, From Geopolitics to Geopoetics
  • Όλο το τεύχος για τη Λατινική Αμερική
  • Antonio Conti, Anna Curcio, Alberto De Nicola, Paolo Do, Serena Fredda, Margherita Emiletti, Serena Orazi, Gigi Roggero, Davide Sacco, Giuliana Visco The Anamorphosis of Living Labour
  • Experimental Chair on the Production of Subjectivity Call Center : The Art of Virtual Control
• Η ιστοσελίδα Guide for Social Transformation in Europe, μάλλον παροπλισμένη από το 2005, ξεκινώντας από την έρευνα για την οργάνωση της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ έχει μερικά ενδιαφέροντα κείμενα και προσπάθειες που περιστρέφονται γύρω από το θέμα της «ακτιβίστικης έρευνας».
• Η ομάδα από τη North Carolina, USA, Counter Cartographies Collective παράγει αγωνιστική έρευνα με έμφαση στη χαρτογράφηση του χώρου από ανθρωπογεωγραφική σκοπιά, ένα καλό παράδειγμα (που θα γίνει και προσπάθεια για τη μετάφρασή του) είναι το Drifting Through the Knowledge Machine
• To 2004 έγινε ένα συνέδριο στην Ισπανία για την Ακτιβίστικη Έρευνα. Μπορείτε να δείτε λεπτομέρειες γι αυτό σε αυτή την ιστοσελίδα, στα ισπανικά και τα αγγλικά.
• Στην ιστοσελίδα Μanifestor, υπάρχει αρκετό υλικό για την αγωνιστική έρευνα – νέα, κείμενα, συζητήσεις- αλλά δεν έχει ενημερωθεί από το 2005.
• Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Προοδευτική Πολιτιστική Πολιτική, στην ιστοσελίδα transform.eipcp.net έχει επίσης ένα αφιέρωμα. Εκεί μπορείτε να βρείτε σε τέσσερις τουλάχιστον ευρωπαϊκές γλώσσες (όχι τα ελληνικά βέβαια) τα ακόλουθα κείμενα:
  • Marta Malo de Molina: Common Notions Part 1: worker’s inquiry, co-research, consciousness raising.
  • Collectivo Situaciones: On the Researcher Militant
  • kpD: On the precarization of cultural producers and the missing ‘good life‘.
  • Javier Toret / Nicolas Squiglia: Cartography & War Machines
  • Antonio Negri: Logic & Theory of Inquiry
  • Antonella Corsani: Knowledge Production and new forms of Political action
  • Alice Creischer / Andreas Siekman: Steps for Fleeing from Work to Action
  • Robert Foltin: Resistance & Organisation in Postfordism
  • Raniero Panzieri: Socialist Uses of Worker’s Inquiry
• Μπορείτε να δείτε επίσης την ιστοσελίδα των Collectivo Situaciones από την αργεντινή, και να κατεβάσετε τα κείμενα και τις εκδόσεις τους για την αγωνιστική έρευνα, στα αργεντίνικα.
• O Brian Holmes στο blog του, κάνει μια συνοπτική παρατήρηση των ιδεών του για την αγωνιστική έρευνα, σε ένα κομμάτι με τίτλο «From geopolitics to geopoetics».

Και στην ψυχολογία τι γίνεται; Το Discourse Unit είχε δημοσιεύσει ένα τεύχος (2000) του Annual Review of Critical Psychology με θέμα την έρευνα δράσης (action research), το οποίο μπορείτε να δείτε, αφού πια έχει ελεύθερη πρόσβαση:

EDITORIAL

Critical psychology and action research
Dan Goodley and Ian Parker

ARTICLES

Gender and cultural resistance: psycho-social transformations of gender identity
Angela María Estrada and María Isabel Botero

‘Good intentions’: reflecting on researching in disability research the lives and experiences of visually disabled people
Sally French and John Swain

On the psychologization of critical psychology
Angel J. Gordo-López

Prefigurative Action Research: an alternative basis for critical psychology?
Carolyn Kagan and Mark Burton

Action research, performance and critical hermeneutics
Kevin Kelly

All hail reflexivity
Angela Mary Lisle

Participation in Participatory Action Research
Maritza Montero

Practice research: critical psychology in and through practices
Morten Nissen

Critical citizenship: Boal, Brazil and theatre in prisons
James Thompson

ESSAY REVIEWS

Dan Albers on Martín-Baró’s Writings for a Liberation Psychology
Dan Aalbers

Line Lerche Mørck on Stringer’s Action Research
Line Lerche Mørck

Conceição da Noguiera on Burman et al.’s Psychology Discourse Practice
Conceição da Noguiera

Jane Tobbell on Freire’s Pedagogy of the Oppressed and Pedagogy of Hope
Jane Tobbell

POEMS

Poems
John Rowan

Μεταφράσεις:

Σε αυτή τη σελίδα θα μπαίνουν σύνδεσμοι προς άλλες σελίδες με μεταφράσεις στα ελληνικά κειμένων για τη στρατευμένη έρευνα. Επειδή η μεταφραστική δουλειά είναι αρκετή, αν κάποια/ος θα ήθελε να αναλάβει κάποια μετάφραση, μπορεί να στείλει στο email επικοινωνίας.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα σχετική έκδοση από την ομάδα Κόκκινο Νήμα είναι το «Kolinko: τηλεφωνικά κέντρα, εργατική έρευνα, κομμουνισμός». Με πρακτικό και θεωρητικό λόγο, πιάνει το θέμα της εργασίας (που όλο και εξαπλώνεται) στα τηλεφωνικά κέντρα. Στον παραπάνω σύνδεσμο μπορείτε να δείτε τα περιεχόμενα και να κατεβάσετε σε μορφή pdf το βιβλίο.

Επίσης, η ομάδα που εκδίδει την αντιεξουσιαστική επιθεώρηση «Black Out στο κοινωνικό εργοστάσιο», δίνει έμφαση σε ζητήματα εργατισμού και εργατικής έρευνας. Δύο εκδόσεις που έχουν κάποιες αναφορές είναι:

• #2 Από τον ιταλικό Εργατισμό (Operaismo) στον «Αυτόνομο Μαρξισμό»: Βιβλιοκριτική των βιβλίων Storming Heaven Class Composition and Struggle in Italian Autonomist Marxism του Steve Wright και Reading ‘Capital’ Politically του Harry Cleaver.

• #3 Μια νύχτα με το Sergio στη Ρώμη : Συνέντευξη με το Sergio Bologna.

H ομάδα της Λέσχης Κατασκόπων του 21ου Αιώνα, από την Αθήνα, που προτιμά να αρνείται την δικτυακή παρουσία, έχει επιχειρήσει μια αγωνιστική έρευνα, με τον τίτλο: «Ο Δρόμος, ο Εργάτης, η Μηχανή, η Πόλη και η Μέθοδος». Δούλεψαν μαζί με το κίνημα των courriers/delivery, δηλ τους «καμπαλέρος» για να (συνο)μιλήσουν με/για το νέο αυτό αγωνιστικό υποκείμενο και την δράση του και να εξετάσουν την μεθοδολογία της εργατικής έρευνας. Μπορείτε να βρείτε το βιβλίο στο βιβλιοπωλείο της κατάληψης της Λέσχης, Φερρών 30 & Φυλής (Πέμπτες 15-17, Σάββατα 12-16).

Στην ιστοσελίδα του «Ημιόροφου», μπορείτε να δείτε ένα πολύ καλό παράδειγμα μιας πρόσφατης αγωνιστικής έρευνας, στα κέντρα κράτησης (δήθεν «φιλοξενίας») των προσφύγων και μεταναστών. Έχει λίγο δημοσιογραφική/κοινωνιολογική υφή, αλλά είναι θεωρητικά στέρεη και πολύ καλά ερευνημένη. Την έχει δημιουργήσει η ομάδα «εργων εξύβριση» και κυκλοφόρησε μόλις το Φεβρουάριο του 2008. Μπορείτε να την κατεβάσετε σε zipped pdf εδώ.

UPDATE 10/2018: Το βιβλίο είναι έτοιμο, μπορείτε να το δείτε online στη διεύθυνση:  http://agonistikiereyna.pressbooks.com/ 

Μπορείτε να κατεβάσετε το βιβλίο σε μορφή PDF (για εκτύπωση) εδώ.

Μπορείτε να κατεβάσετε το βιβλίο σε μορφή PDF (για οθόνη) εδώ.

Μπορείτε να κατεβάσετε το βιβλίο σε μορφή EPUB (NOOK, KOBO, e-readers) εδώ.

Μπορείτε να κατεβάσετε το βιβλίο σε μορφή MOBI (για KINDLE) εδώ.

UPDATE 05/2015: Μετά από 8+ ύπαρξης αυτού του αφιερώματος και πολλές 100δες επισκέψεις, τα κείμενα των ελληνικών μεταφράσεων θα αποσυρθούν για να γίνει περαιτέρω επιμέλεια για ένα βιβλίο.

1. Η καλύτερη εισαγωγή στην αγωνιστική έρευνα (και τελικά το κείμενο με το οποίο αρχίζει αυτό το αφιέρωμα) υπάρχει στο αφιέρωμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Προοδευτική Πολιτιστική Πολιτική, στην ιστοσελίδα transform.eipcp.net με την επιμέλεια της Marta Malo de Molina, από την ομάδα Precarias a la Deriva. Έχει τον τίτλο «Κοινές Έννοιες» και δείχνει την ιστορική συνέχεια ανάμεσα σε παλιότερες εμπειρίες και σημερινές πρακτικές. Αρχικά, το κείμενο είχε δύο μέρη, τα οποία ενώθηκαν στην ελληνική μετάφραση. Η Μarta Malo ανατρέχει με ευσύνοπτο αλλά πληροφοριακό τρόπο στις ιστορικές εμπειρίες αγωνιστικής έρευνας (εργατική έρευνα της ιταλικής αυτονομίας, φεμινιστικές ομάδες συνειδητοποίησης, ιδρυματική έρευνα του Felix Guattari, συμμετοχική έρευνα δράσης στη λατινική αμερική) και παρουσιάζει και σύγχρονες εμπειρίες αγωνιστικής έρευνας κυρίως από τον ισπανόφωνο χώρο. Στην ίδια γλώσσα είναι επίσης, και η βιβλιογραφία του, που είναι πλούσια. Η Λατινογενής εμπειρία των αντιστάσεων είναι πολύ πλούσια, και λόγω του αγγλοσαξονικού γλωσσικού ιμπεριαλισμού δεν είναι τόσο γνωστή θεωρητικά στην Ελλάδα, οπότε αυτό το άρθρο είναι μια πολύ σημαντική συμβολή στη διάδοση των πρακτικών αγωνιστικής έρευνας από τον ισπανόφωνο χώρο.
2. Η δεύτερη μετάφραση που γίνεται στα πλαίσια αυτού του αφιερώματος είναι το κείμενο της γερμανικής ομάδας Wildcat από το 1995 με τίτλο «Η αναζωογόνηση του Εργατισμού: Εργατισμός και Εργατική Έρευνα». To κείμενο μπορείτε να το δείτε στα αγγλικά εδώ. Παρουσιάζει την ιστορική ιταλική εμπειρία της εργατικής έρευνας, τις παραδοχές, τις μεθόδους και την οργάνωση της παρέμβασης. Το κείμενο αυτό είναι ενδεικτικό για την ιστορία του εργατισμού και της στρατευμένης/εργατικής έρευνας. Είναι μια μετάφραση στα ελληνικά από αγγλικό κείμενο, μετάφραση ενός γερμανικού. Σίγουρα, σε πολλά σημεία είναι κακογραμμένο και κακομεταφρασμένο. Όμως η αξία του έγκειται καταρχάς στην ιστορική προοπτική του, κατά δεύτερον στην πολιτική τοποθέτησή του (στον ιταλικό εργατισμό) και κατά τρίτον ότι διασαφηνίζει ότι η εργατική έρευνα δεν προέκυψε εν κενώ, αλλά από φοιτητές και επιστήμονες κοινωνιολόγους, που είχαν γνώση των τεχνικών και των μεθόδων, και ήθελαν να τα εφαρμόσουν στην πολιτική τους πράξη…
3. Η τρίτη μετάφραση προέρχεται πάλι από την ιστορία του Ιταλικού Εργατισμού, και είναι το κείμενο του Raniero Panzieri «Οι σοσιαλιστικές χρήσεις της εργατικής έρευνας», από το 1965. Εξηγεί θεωρητικά γιατί ο Μαρξισμός και η πολιτική πρακτική θα επωφεληθεί από την έρευνα των εργατών, και γιατί οι τεχνικές της κοινωνιολογίας μπορούν να βοηθήσουν στην έρευνα. Καταφέρεται ωστόσο αντίθετα στην μικρο-κοινωνιολογία, ευνοώντας πρακτικές ποσοστικής έρευνας, με ερωτηματολόγια και δημοσκοπήσεις.
4. Επειδή εδώ κρατάμε τις υποσχέσεις μας, και επειδή αργία μήτηρ πάσης κακίας, το τρίτο μεταφρασμένο κείμενο αφορά την Συμμετοχική Έρευνα Δράσης και πως αυτή εφαρμόστηκε στη Λατινική Αμερική. «Ποια μπορεί να είναι η πρακτική δουλειά στην κριτική ψυχολογία; Μπορεί η έρευνα δράσης να δώσει τη βάση για την κατανόηση και την αλλαγή του κόσμου; Αυτό το κείμενο εξερευνά μια από τις πιο ριζοσπαστικές μορφές της έρευνας δράσης – μια μορφή που αναπτύχθηκε στη Λατινική Αμερική για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έθεταν στους ψυχολόγους οι δύσκολες πολιτικές συνθήκες – και υποστηρίζει ότι υπάρχει ένας αριθμός προβλημάτων που επιμένουν σε αυτό το πλαίσιο τα οποία πρέπει να λάβουν υπόψιν οι κριτικοί ψυχολόγοι. «
5. Το πρώτο κείμενο του θεωρητικού μέρους του αφιερώματος στην αγωνιστική έρευνα είναι μια εισαγωγή των μεταφραστών της Colectivo Situaciones στα αγγλικά, των Nate Holdren & Sebastian Touza. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ephemera. Περιγράφουν τις δυσκολίες της μετάφρασης και δίνουν μια πρόγευση της ιστορίας και του θεωρητικού υπόβαθρου της Colectivo Situaciones, που στηρίζεται στη θεωρία του Σπινόζα και το νέο μαρξισμό. Στη συνέχεια, θα παρατεθούν ακόμη μερικά αποσπάσματα από τα κείμενα της Colectivo, σαν πρόγευση για τα κυρίως θεωρητικά και δύσβατα κείμενά τους που θα ακολουθήσουν.
6. Colectivo Situaciones: Στο αφιέρωμα προστέθηκε ένα από τα πιο θεωρητικά κείμενα, για τη μέθοδο και τις θεωρητικές παραδοχές της αγωνιστικής έρευνας, όπως την βλέπει η Colectivo Situaciones, με τον τίτλο: «Κάτι ακόμα για την Αγωνιστική Έρευνα: Υποσημειώσεις για Διαδικασίες και (μη)Αποφάσεις». Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Ephemera μετά την εισαγωγή των μεταφραστών Nate Holdren & Sebastian Touza και μπορείτε να το βρείτε στα αγγλικά εδώ.
7. Και το τρίτο μέρος του αφιερώματος στην Colectivo Situaciones, με το κείμενο «για την αγωνίστρια-ερευνήτρια». Μπορείτε να δείτε το αυθεντικό κείμενο στα αγγλικά και άλλες γλώσσες εδώ..
8. Μετά το «βαρύ» θεωρητικό μέρος, θα ακολουθήσουν παραδείγματα εφαρμογών της αγωνιστικής έρευνας. Tο πρώτο κείμενο έρχεται από την Αργεντινή, και περιγράφει μια προσπάθεια σύνδεσης της αυτο-μόρφωσης των φοιτητ(ρι)ών ενός πανεπιστημίου με το συνδικαλισμό σε ένα τηλεφωνικό κέντρο. Μπορείτε να δείτε το αρχικό κείμενο στα αγγλικά στο περιοδικό ephemera.
9. Το δεύτερο παράδειγμα εφαρμογής της αγωνιστικής έρευνας έρχεται από την Αυστρία, και αφορά μια υποτυπώδη μελέτη της επισφαλούς εργασίας μετά το πανεπιστήμιο στη Βιέννη. Ονομάζεται «αντίσταση και οργάνωση στο Μεταφορντισμό», κάτι που δείχνει και τη θεωρητική του εστίαση. Μπορείτε να το βρείτε στα αγγλικά εδώ.
10. Οι Precarias a la Deriva είναι μια ομάδα από τη Μαδρίτη (μέλος της οποίας είναι η Marta Malo de Molina), που ξεκίνησαν το 2002 από μια φεμινιστική μαρξιστική σκοπιά ένα project αγωνιστικής έρευνας της επισφαλούς γυναικείας εργασίας.  Το κείμενο αυτό είναι σημαντικό, όχι μόνο για τη γυναικεία σκοπιά που δίνει στη συζήτηση περί επισφάλειας, αλλά και επειδή αγγίζει με λεπτομέρειες μια σειρά ζητημάτων φροντίδας, οικιακής εργασίας, τηλεμάρκετινγκ, και δείχνει πως αυτά ενοποιούνται στη μητρόπολη. Επίσης, ανοίγει πάλι την Ισπανική βιβλιογραφία και μια σειρά κειμένων αντίστοιχης προέλευσης.
11. Και το τελευταίο κείμενο αυτής της σειράς μεταφράσεων είναι από μια ομάδα που συνδέεται θεωρητικά και προσωπικά με τις Precarias a la Deriva, αλλά που βασίζεται στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ, την Counter Cartographies Collective, η οποία παράγει χάρτες για τη χρήση των κοινωνικών κινημάτων. Το κείμενο που μεταφράσαμε έγινε για τη χαρτογράφηση του πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας ως ενός εργοστασίου, μιας μηχανής που παράγει γνώση, μέσα στο καπιταλισμό του σήμερα που περιγράφεται ως γνωστικός. Μπορείτε να βρείτε το αυθεντικό κείμενο εδώ. To επόμενο βήμα αυτού του αφιερώματος θα είναι η συναρμολόγησή του σε ένα μεγάλο pdf, με τη μορφή ενός βιβλίου, που ίσως και να εκδοθεί!